Cần nhắc lại, thế hệ Gen Z hiện nay (sinh khoảng từ 1995 đến 2010) chỉ mới nổi lên trong lĩnh vực công việc nhưng đang nhanh chóng trở thành một lực lượng đáng được nhắc đến.

Những người thuộc Gen Z chỉ chiếm chưa đến 5% lực lượng lao động Mỹ vào năm 2015, nhưng dự kiến ​​sẽ tăng lên đến hơn 20% vào năm 2030. Theo số liệu từ Tổng cục Thống kê Việt Nam, số lượng Thế hệ Z đang trong độ tuổi lao động (15 - 24 tuổi) năm 2019 có khoảng 13 triệu người, chiếm khoảng 19% tổng số lượng trong độ tuổi lao động. Dự đoán đến năm 2025, nhóm này sẽ chiếm gần 30% dân số trong độ tuổi lao động của Việt Nam. 

Thế nhưng, trào lưu nghỉ việc lại dễ xuất hiện ở lực lượng lao động chính của thế giới trong tương lai này. Một cuộc khảo sát toàn cầu từ Deloitte vào năm 2022 cho thấy có 40% những người tham gia thuộc Gen Z có ý định muốn nghỉ việc trong 2 năm qua.

Một trong những lý do hàng đầu khiến những người trẻ tuổi thuộc Gen Z muốn nghỉ việc gắn với việc kiệt sức, mệt mỏi. Khảo sát từ Deloitte đã thu được một con số đáng báo động về Gen Z: là 46% tới chỗ làm với tình trạng kiệt sức và căng thẳng. Bởi thế, họ muốn "giải thoát" bản thân bằng những giải pháp nghỉ việc hoặc nhảy việc.

Bên cạnh đó, Deloitte dự đoán làn sóng nghỉ việc này sẽ tiếp tục tạo ra cơn khủng hoảng cho các nhà tuyển dụng và thị trường việc làm. Mặc dù các chuyên gia khẳng định rằng việc cảm thấy kiệt sức trong công việc có thể xảy ra với bất kỳ ai thuộc mọi độ tuổi, nhưng thế hệ người trẻ vẫn dễ cảm nhận những căng thẳng này hơn.

Khi mà nguồn cung lao động ngày càng thiếu thốn, mọi người phải nhận nhiều trách nhiệm hơn và dễ gặp phải tình trạng mất cân bằng giữa công việc - cuộc sống. Đây là vấn đề lớn đối với người trẻ. Họ luôn hy vọng có thể tìm được một môi trường làm việc tốt hơn, linh động hơn để có thể hạnh phúc hơn khi làm việc - tiến sĩ Natalie Baumgartner, một nhà tâm lý học hành vi, giải thích về việc những người trẻ tuổi nhảy việc ngày càng càng nhiều.

"Mở quá nhiều app (ứng dụng) sẽ làm hao pin" - đó là một phép ẩn dụ cho cuộc sống của Gen Z hiện đại. Thực tế, Gen Z đang phải mở rất nhiều app trong đầu. Họ trở thành một thế hệ nhiều lo âu không chỉ trong cuộc sống mà đặc biệt là từ công việc, từ những “deadline”. 

Có thể ví sức khỏe tinh thần của Gen Z cũng giống như thuỷ tinh – mỏng manh và dễ vỡ. Lớp thuỷ tinh ấy lại đang bị bào mòn mỗi ngày từ hàng ngàn những mối lo khác cũng đang vây quanh tâm trí họ đến từ những vấn đề cá nhân và cả trong công việc.

Do đó, những người thuộc thế hệ Z cho rằng từ bỏ công việc khiến mình mệt mỏi chính là cách giải quyết nhanh nhất để giảm bớt một mối lo. Họ hi vọng có thể thoát khỏi những áp lực, sự lặp lại nhàm chán hay hệ thống và khung giờ làm việc cứng nhắc tại môi trường làm việc. Thay vào đó, Gen Z được trải nghiệm làm việc mà họ cho là ý nghĩa với cuộc sống của mình.

Thực tế, một số chuyên gia đã nhận định rằng nghỉ việc không phải là cách “nghỉ dưỡng” tốt nhất cho Gen Z. “Thực tế trong nhiều trường hợp, điều chúng ta nên làm chỉ là thay đổi, cải thiện và khắc phục những vấn đề mình gặp phải trong khi làm việc. Bạn có thể đưa ra yêu cầu như đổi lịch làm việc linh động hơn, xin nghỉ phép để thư giãn" – Giáo sư Vanessa Bohns của Đại học Cornell (Mỹ) nhận xét.

Vị giáo sư này cho rằng nghỉ việc không nên là lựa chọn hàng đầu vì lực lượng lao động trẻ còn rất nhiều phương pháp hữu hiệu khác để xóa bỏ tình trạng khủng hoảng, mệt mỏi. Theo bà, nhiều lao động trẻ tuổi thời nay không dám đưa ra yêu cầu hay nêu ra vấn đề mình đang gặp phải trong công việc là vì tâm lý mặc định rằng con người bắt buộc phải ưu tiên công việc trước, và làm việc thật nhiều tiếng đồng hồ mỗi ngày là chuyện hiển nhiên. Vậy nên, ngay cả khi nhảy sang việc mới, những người này vẫn sẽ lại quay về với vòng luẩn quẩn cũ: kiệt sức - nhảy việc - rồi lại kiệt sức và muốn buông bỏ.

Có thể thấy, nếu như nguyên nhân Gen Z nghỉ việc hay nhảy việc nằm ở lý do kiệt sức ở mặt thể chất hoặc tinh thần thì nghỉ việc không thể coi là một liệu pháp “chữa lành” mà chỉ tạm thời giúp họ trốn tránh những vấn đề đó. 

Thay vì để bản thân tới mức kiệt sức và muốn nghỉ việc như một sự giải thoát, Gen Z có thể thực hiện những liệu pháp giải tỏa một cách chủ động và tích cực hơn. Chuyên gia tâm lý học Katrina Gisbert-Tay đưa ra lời khuyên: Nếu thấy mệt mỏi, các bạn trẻ có thể cân nhắc đặt ra các giới hạn và nguyên tắc cân bằng cuộc sống - công việc cho mình. Cụ thể Gen Z có thể đặt ra một thời gian biểu và đặc biệt là thời gian cho việc nghỉ ngơi.

“Sẽ có lúc sếp cần bạn làm việc ban đêm hay sáng sớm. Liệu điều đó có quá sức với bạn? Giới hạn của mỗi người sẽ khác nhau nên không có mẫu số chung và những nguyên tắc này cũng có thể thay đổi theo thời gian.” – nhà tâm lý học gợi ý. Một liệu pháp mà bà đưa ra nhằm giải quyết những áp lực nếu Gen Z không biết cách sắp xếp công việc một cách khoa học chính là học cách quản lý thời gian. Đơn giản, hãy dành ra một khoảng thời gian nhỏ để ghi lại lịch trình, sắp xếp thứ tự cần ưu tiên rõ ràng các công việc cần hoàn thành.

Bà Gisbert-Tay chia sẻ: "Tôi thường hỏi khách hàng của mình rằng Vấn đề của bạn là gì? Có giải quyết được không? Bạn đã đưa ra yêu cầu gì để thay đổi chưa? Bạn sẽ chăm sóc bản thân sau đó như thế nào? Đây là những câu hỏi giá trị hơn nhiều Tôi có nên nghỉ việc không?”.

Một hướng giải quyết khác được nghiên cứu khảo sát bởi một trường đại học ở Mỹ: Những lao động trẻ có thể đưa ra những yêu cầu khiến họ hạnh phúc hơn với công ty hay cấp trên - dù đó là xin tăng lương, xin nghỉ phép dài ngày hay đổi lịch làm việc thay vì mang cái nhìn bi quan và tiêu cực đối với hành động bày tỏ nhu cầu này. Thế hệ trẻ nên học cách đứng lên và đòi quyền lợi cho mình, thay vì không hài lòng và từ bỏ.

Có thể nói, Gen Z vốn dĩ là thế hệ tưởng như được sinh ra trong một thời kỳ phát triển thuận lợi. Nhưng đi kèm với sự trưởng thành của họ là những vấn đề phát sinh của thời đại mới. Chính vì thế, đứng trước những áp lực và tổn thương do kiệt sức bởi công việc, họ đã chọn cách từ bỏ và nghĩ rằng đó là cách giải quyết tốt nhất khỏi mối bận tâm này. Thực chất, qua phân tích và nghiên cứu, thì đây là một cách làm có phần tiêu cực và đẩy họ vào vòng luẩn quẩn. Họ có thể giải tỏa bằng những phương thức lành mạnh hơn, nhận định đúng vấn đề và tự rút ra bài học phù hợp cho mỗi cá nhân.